ธุรกิจรับเหมาก่อสร้างเป็นธุรกิจให้บริการที่มีการดำเนินงานเข้าไปรับเหมาโครงการต่างๆไม่ว่าจะเป็นการก่อสร้างอาคารถนนเขื่อนสะพานหรืองานก่อสร้างอื่นซึ่งมักจะใช้ระยะเวลาในการก่อสร้างโครงการต่างๆเป็นระยะเวลามากกว่า1รอบระยะเวลาบัญชีทำให้กิจการรับเหมาก่อสร้างจะต้องมีหลักเกณฑ์ในการบันทึกบัญชีและภาษีอากรที่แตกต่างไปจากธุรกิจอื่นธุรกิจรับเหมาก่อสร้างนั้นเป็นธุรกิจที่รายได้ในแต่ละปีโครงการหลายร้อยล้านบาทในการจะดำเนินธุรกิจรับเหมาก่อสร้างให้ประสบความสำเร็จได้นั้นจะต้องมีความรู้ความเข้าใจในธุรกิจรับเหมาก่อสร้างไม่ว่าจะเป็นกฎหมายเกี่ยวกับการก่อสร้างลักษณะของงานก่อสร้างหลักการบัญชีหรือกฎหมายภาษีอากรงานก่อสร้างที่เราพบเห็นทั่วไป มีดังนี้

     (ก)**การก่อสร้างอาคาร (Building Construction)

เป็นงานก่อสร้างที่ครอบคลุมตั้งแต่ งานวางผังก่อสร้าง งานเสาเข็ม งานฐานรากของอาคาร โครงสร้างของอาคารโดยทั่วไป ซึ่งงานมีหลายขั้นตอนมาก จึงจำเป็นต้องหาผู้รับเหมาช่วง(SubContract)ที่มีความชำนาญเฉพาะด้านเช่น งานเสาเข็ม เป็นต้น

     (ข)**การตกแต่งภายในและเฟอร์นิเจอร์(Interior Design)

เป็นงานรับเหมาตกแต่งภายในอาคารครอบคลุมถึงงานเฟอร์นิเจอร์งานนี้ส่วนใหญ่ต้องอาศัยมัณฑนาการเป็นผู้ออกแบบและควบคุมงานและจะเริ่มดำเนินการตั้งแต่งานก่อสร้างและงานระบบถือเป็นงานสุดท้ายก่อนที่ผู้ว่าจ้างหรือเจ้าของอาคารจะใช้ประโยชน์จากอาคาร

     (ค)**งานโยธา (Civil Work)

เป็นงานรับเหมาก่อสร้างถนน ทางด่วน รถไฟ สะพาน เขื่อน ฯลฯ

     (ง)**งานระบบ (System Work)

เป็นงานรับเหมาระบบไฟฟ้า เครื่องปรับอากาศ น้ำประปา สุขภัณฑ์ต่างๆ ซึ่งเป็นงานที่ต้องมีความชำนาญเฉพาะด้าน และต้องดำเนินการควบคุมไปกับการก่อสร้างอาคาร

     การควบคุมภายใน (Internal Control)

การควบคุมภายในเป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับวิธีการและป้องกันการทุจริตเกี่ยวกับสินทรัพย์ซึ่งในธุรกิจรับเหมาก่อสร้างนั้นมีการหมุนเวียนสินทรัพย์เป็นจำนวนมากจึงจำเป็นที่จะต้องมีการควบคุมภายในที่ดีเพื่อลดความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นการควบคุมภายในมีประโยชน์ดังนี้

     (ก)**ปองกันสินทรัพย์ของกิจการเองจากการทุจริตของพนักงานการที่พนักงานนำสินทรัพย์ของกิจการไปใช้ส่วนตัวและการอนุมัติเกินอำนาจของพนักงาน

    (ข)**เพื่อก่อให้เกิดความถูกต้องและน่าเชื่อถือได้ของการบันทึกบัญชีโดยช่วยลดข้อพลาดที่ไม่ได้ตั้งใจและความผิดที่เกิดจากการไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบหรือการตีความผิดในกระบวนการทางการบัญชี

     1. การควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสด (Internal Control for Cash)

เงินสดเป็นสินทรัพย์ที่สามารถเปลี่ยนมือได้ง่ายจึงทำให้เกิดการสูญหายหรือทุจริตได้ง่ายที่สุดดังนั้นกิจการจึงต้องมีวิธีการรักษาและควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสดอย่างรัดกุมการวางแผนเกี่ยวกับเงินสดเป็นเครื่องมือที่ผู้บริหารใช้ในการประเมินความสามารถของกิจการในการชำระหนี้และเป็นวิธีการที่ทำให้เกิดความแน่ใจว่ามีเงินสดเพียงพอที่จะใช้จ่ายภายในกิจการรวมทั้งเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายแก่กิจการได้การควบคุมเงินสดเป็นวิธีการที่ทำให้เกิดความเชื่อมั่นได้ระดับหนึ่งถึงความปลอดภัยของเงินสดการควบคุมภายในที่มีอย่างเพียงพอจะช่วยในด้านการดูแลรักษาสินทรัพย์ของกิจการการทุจริตและการยักยอกเงินสดโดยในทีนี้จะแยกการควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสดออกเป็น 2 ส่วนได้แก่

     (ก)**การควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสดรับ (Internal Control over Cash Receipts)

เงินสดรับของกิจการมาจากหลายแหล่งเช่นค้าขายเงินสดรับชำระเงินสดจากลูกหนี้ดอกเบี้ยรับค่าเช่ารับเงินปันผลรับเงินลงทุนเพิ่มจากเจ้าของหรือเงินกู้ยืม เป็นต้น การควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสดรับมีหลักการปฏิบัติตามตัวอย่างต่อไปนี้

หลักการ

     การกำหนดหน้าที่และความรับผิดชอบ

ตัวอย่างการปฏิบัติ

     กำหนดหน้าที่ของพนักงานในแผนกการเงินให้แน่นอน โดยเฉพาะทางด้านการรับเงิน โดยแยกพนักงานเป็น 2 คน คือ คนหนึ่งทำหน้าที่รับเงิน ส่วนอีกคนหนึ่งทำหน้าที่บันทึกบัญชี เมื่อมีความผิดพลาดเกิดขึ้นจะได้สอบสวนหาผู้รับผิดชอบได้ง่ายขึ้น

หลักการ

     การแบ่งแยกหน้าที่

ตัวอย่างการปฏิบัติ

     ไม่ควรให้บุคคลใดบุคคลหนึ่งทำหน้าที่เก็บเงินและลงบัญชีด้วย ควรแยกหน้าที่ของพนักงานเก็บเงินและลงบัญชีต่างหากจากกัน ควรแบ่งแยกหน้าที่การรับเงินและการจ่ายเงินออกจากกัน การบันทึกบัญชีควรแยกสมุดเงินสดรับและสมุดเงินสดจ่ายเป็นคนละเล่ม

หลักการ

     กระบวนการใช้เอกสาร

ตัวอย่างการปฏิบัติ

     เมื่อมีการรับเงินสดต้องมีการออกใบเสร็จรับเงิน ซึ่งมีการพิมพ์เล่มที่และเลขที่กำหนดไว้ มีทะเบียนคุม เมื่อใช้ใบเสร็จหมดแล้วให้รวบรวมคืนผู้รับผิดชอบ การใช้เครื่องบันทึกเงินสดควรมีเทปบันทึกเงินสดรับจากการขายภายในเครื่องบันทึกเงินสด รายการเกี่ยวกับธนาคารควรมีใบนำฝากธนาคาร ใบโอนเงินระหว่างธนาคาร และรายงานธนาคารเพื่อการตรวจสอบ

หลักการ

     การใช้เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณ์

ตัวอย่างการปฏิบัติ

     กิจการควรมีเครื่องบันทึกเงินสดและมีตู้นิรภัยเพื่อใส่เงินสด ในกรณีที่นำฝากธนาคารไม่ทันมีเครื่องบันทึกเงินสด

ตัวอย่าง

หลักการ

     การสอบทานอย่างอิสระ

ตัวอย่างการปฏิบัติ

     ควรมีการตรวจนับใบเสร็จรับเงินตัวจริงว่าครบตามทะเบียนหรือไม่ การทุจริตมักจะเกิดจากการที่ผู้เบิกใบเสร็จรับเงินไปแล้วไม่นำมาส่งคืน ทำให้เก็บเงินสดจากลูกหนี้และนำไปใช้ส่วนตัว ควรมีฝ่ายตรวจสอบภายในของกิจการเป็นหน่วยอิสระขึ้นตรงต่อกรรมการผู้จัดการ

หลักการ

     การควบคุมอื่นๆ

ตัวอย่างการปฏิบัติ

     พนักงานที่เกี่ยวข้องกับการเงินควรมีการวางเงินค้ำประกันไว้ที่กิจการจำนวนหนึ่ง ควรมีการหมุนเวียนตำแหน่งพนักงานการเงิน ควรให้พนักงานการเงินหมุนเวียนลาพักร้อน เงินสดที่กิจการได้รับมาทุกวันให้นำฝากธนาคารและบันทึกบัญชีทุกวันหรืออย่างช้าในวันรุ่งขึ้น

เขียนโดย  : MR.CPD

ข้อมูลจาก : วารสาร CPD & Account ฉบับเดือนมีนาคม 2558